Yüksek Tansiyon – Hipertansiyon
Tansiyon; kanın damarlarımıza uyguladığı basınçtır. Kalbimizden pompalanan kan atardamarlar (arterler) aracılığı ile tüm vücuda ulaşır. Yüksek tansiyon bir diğer adı ile hipertansiyon, atardamarlarımızdaki kan basıncının normal seviyenin üzerinde olmasıdır.
İnsanda tansiyon iki değer ile ölçülür.
Büyük Tansiyon (Sistolik Kan Basıncı)
Tansiyonunuzu ölçülürken karşımıza çıkan ilk ölçüm değerdir. Büyük tansiyon kalp atışı sırasında kanın atar damarlara uyguladığı basınçtır.
Küçük Tansiyon (Diastolik Kan Basıncı)
Tansiyonunuz ölçülürken söylenen ikinci ölçüm değerdir. Küçük tansiyon; iki kalp atışı sırasında atar damarlarda olan kan basıncıdır.
Normal Tansiyon (kan basıncı)
120/80 mmHg’dan az ise 12’ye 8; büyük tansiyon 12, küçük tansiyon 8. Olduğunda tansiyonumuz normal demektir.
Yüksek Tansiyon (Hipertansiyon)
Büyük tansiyonun 140 mmHg (14) ya da daha yüksek olması ya da küçük tansiyonun 90 mmHg (9) ya da daha yüksek olması durumunda yüksek tansiyonumuz var demektir.
Pre-hipertansiyon ( Yüksek Tansiyon Öncesi Dönem ) Nedir ?
Büyük tansiyonun 120-139 mmHg arası ve/veya Küçük tansiyonun 80-89 mmHg arasında olması durumudur. Buna ön hipertansiyon da denilebilir. Zamanla bu hastalarda hipertansiyon gelişmekte riski fazladır. Bu gruptaki hastalar tansiyon değerlerini düşürmek için gerekli önlemleri vakit kaybetmeden almalıdır.
Tansiyon ne ile ölçülür? Hangi Tip Tansiyon Aletleri Daha Doğru Sonuç Verir?
Günümüzde kullanılan tansiyon aletleri cıvalı, ibreli veya elektronik olabilir. Elektronik tansiyon aletleri arasında koldan ölçüm yapanlar tercih edilmelidir. Tansiyon normal olarak günlük aktivitelerimize göre gün içinde değişiklikler gösterebilir. İlk tansiyon ölçümlerinde her iki koldan da ölçüm yapılmalıdır. Tansiyon, normalde sağ kolda biraz daha yüksek olabilir (10 mm cıva kadar) ve sağ koldan ölçüm daha doğrudur.
Tansiyonun ölçümü oldukça basittir. Kendiniz de rahatlıkla ölçebilirsiniz. Üst koldan ölçüm yapan elektronik aletler, kendi başınıza ölçüm yapmak için oldukça uygundur. Bu cihazlarla ölçüm yaparken cihaz kalp hizasında olmalıdır. Elektronik cihazlar ölçümlerde nabız sayısını da verirler. Ritim düzensizliklerinde cihazın gösterdiği nabız normalden düşük olabilir.
Tansiyonunuzu ölçtürmeden önce en az 5 dakika dinleniniz ve kolunuzu sıkmayan giysiler giyiniz. Tansiyon normalde oturur durumda iken ölçülmelidir.
Tansiyon Nasıl Ölçülür?
Kan basıncında iki değer ölçülür; 120 / 80 gibi.
İlk değer; sistolik kan basıncını ifade eder. (Halk arasında büyük tansiyon olarak da adlandırılır)Sistolik kan basıncı; kalp atışında pompalanan kanın atar damarlarda (arterlerde) oluşturduğu basınçtır.
İkinci değer; diastolik kan basıncını ifade eder. (Halk arasında küçük tansiyon olarak da adlandırılır) Diastolik kan basıncı ise iki kalp atışı arasında (kalp dinlenme halindeyken) atardamarlarda (arterlerde) gözlenen basınçtır.
Normal tansiyon değerleri nedir?
Sistolik (büyük tansiyon) 120 mmHg ve daha düşük 120-139 mmHg 140-159 mmHg 160 mmHg ve üzeri
Diastolik (küçük tansiyon) 80 mmHg ve daha düşük 80-89 mmHg 90-99 mmHg 100 mmHg ve üzeri
Yüksek tansiyon olup olmadığını nasıl anlaşılır?
Pek çok kişi yüksek tansiyona sahip olduğunun farkında olamamaktadır. Ancak tansiyon ölçüldükten sonra yüksek tansiyon varlığı tespit edilmektedir.
En az senede bir defa hastanelerde ya da sağlık kuruluşlarında mutlaka tansiyonunuzu ölçtürün.
Yüksek tansiyonun (hipertansiyonun) belirtileri nelerdir? Tansiyonumun Yüksek Olduğunu Nasıl Anlarım?
Yüksek tansiyon (hipertansiyon) pek çok kişide herhangi bir belirti vermeden seyredebilmektedir. Herhangi bir belirti vermeden yüksek tansiyona sahip olmamız bizim için oldukça tehlikelidir. Çünkü yüksek tansiyon değerleriniz sizin haberiniz olmadan kalbinize, böbreklerinize hatta beyninize zarar verebilir.
Yüksek tansiyon (hipertansiyon) hem kalbi yormakta hem de vücudumuzdaki bir çok organa zarar vermektedir. Atardamarlardaki yüksek basınç gün geçtikçe damar duvarlarına hasara neden olmaktadır. Organlarımız arasında bir çok kılcal damarın bulunduğu göz ve beyin de hipertansiyondan ciddi zarar görebilmektedir. Ayrıca bir çok kişide kan basıncındaki yükselme yıllar boyunca herhangi bir belirti vermeden sessizce ilerleyebilmektedir.
Vücudumuzda sinsice ilerleyen yüksek tansiyon sonradan anlaşıldığında zaten vücuttaki belirli yerler zarar vermiş olmaktadır. Diğer hastalıklarda da olduğunu gibi yüksek tansiyon rahatsızlığında da erken tanı ve erken tedavi ciddi bir öneme sahiptir. Yüksek tansiyonun erkenden fark edilerek gerekli önlemlerin alınması ve tansiyon değerlerinin normal seviyeye indirilmesi ile kişinin vücudu ileride daha az zarar görmüş olur.
Ne zaman tansiyonumu kontrol etmeliyim? Ne zaman tansiyonuma Bakmalıyım?
Normal olarak hastanelerde ya da sağlık kuruluşlarında en az senede bir defa tansiyonunuzu kontrol ettirmelisiniz. Ayrıca günümüzde yaygınlaşan kaliteli tansiyon aletleri de sağlıklı ölçümler yapabildiğinden bu tansiyon aletleri ile de kendimiz tansiyonumuzu düzenli olarak ölçebiliriz. Genellikle sadece yetişkinler için tansiyon ölçümlerinin yapılması gerektiği konusunda toplumda yanlış bir bilinç var. Aksine çocukların da kan basınçları mutlaka düzenli aralıklar ile kontrol edilmesi önemlidir.
Bazı durumlarda doktorunuz tansiyonunuzu daha sık kontrol etmenizi önerebilir. Bu takdirde doktorunuz önerdiği sıklıkta ve sürede kontrolünüzü sürdürmelisiniz.
Yüksek Tansiyonu Ne Düşürür?
- Başınızı soğuk su ile yıkayabilirsiniz ( aşırı soğuk olmamalıdır )
- Kekik tansiyonu düşürmekte faydalı bir besindir
- Yoğurt ve ayran tüketimi
- Limon
- Sarımsak
- Pancar suyu
- Nar suyu
- Muz
- Tuz tüketimini azaltmak
- Kuşburnu ve vişne yaprağı çayı
- Zerdeçal
Tansiyonu ne düşürür diye merak etiğimizde genellikle birkaç besin aklımıza gelmektedir. Fakat araştırmalar bu bulguları tamamen doğrulamamaktadır.
Tansiyonun düşürülmesi için öncelikle sağlıklı beslenmenin gerektiği unutulmamalıdır.
Evde tansiyonu düşürmek için yapacağınız şeyler sizi tedavi etmeyecektir sadece o anda sizi rahatlatır. Tansiyonunuzun düşürülmesi için bir uzmana başvurmalı ve uzmanın gerekli gördüğü yerde ilaca başlanmalıdır.
Tansiyonu ne düşürür tedavisi için mutlaka belirtiler oluştuktan sonra bir uzmana başvurup tedaviye başlamak gerekmektedir.
Düşük Tansiyonu Ne Yükseltir?
Yüksek tansiyonun tek bir nedeni yok. Birçok faktör bir araya gelerek kandaki basıncını yükseltiyor. Bunlar arasında genetik faktörler, gereğinden fazla tuz tüketimi, hazır gıdalar tüketmek, hareketsiz yaşam, aşırı kilo almak, uyku apnesi sayılabilir. Sayılan bu nedenlerle oluşan hipertansiyona birincil veya esansiyel yüksek tansiyon denir. Bunların yanı sıra ikincil nedenlerle oluşan hipertansiyon da vardır. Ancak bunun görülme sıklığı yüzde 1’den daha düşüktür. Tiroit, böbrek üstü bezi, beyindeki hipofiz bezi, kortizol hormonlarındaki bozukluklar, böbrek damar darlıkları gibi nedenlerle de tansiyon yükselir.
Yüksek tansiyon riskini arttıran faktörler;
- Kalıtımsal, genetik faktörler
- Obezite, fazla kilo
- Şeker hastalığı
- Aşırı tuz tüketimi
- Stres
- Alkol ve sigara tüketimi
- Hareketsiz yaşam
- Sağlıksız beslenme
- Uykusuzluk
- İşlenmiş, hazır ve paketli ürünler
Yüksek tansiyon (hipertansiyon) tedavi edilmezse ne olur?
Tedavi edilmeyen yüksek tansiyon pek çok ciddi sağlık sorununa neden olan ve kesinlikle tedavi edilmesi gereken bir rahatsızlıktır.
Eğer yüksek tansiyonunuz var ve tedavi olmuyorsanız. Sizi bekleyen tehlikelerden bazıları şöyledir:
- İnme
- Kalp duvarında kalınlaşma
- Kalp yetmezliği
- Periferik damar hastalıkları
- Kalp krizi
- Böbrek yetmezliği
Yüksek tansiyon (hipertansiyon) görülme riski Fazla Olan Kişiler?
Ailesinde hipertansiyon, kalp hastalıkları ya da diyabeti olan kişiler
Doğum kontrol hapı kullanan kadınlar
Hamileler
35 yaş ve üzerindeki kişiler
Yüksek kilolu olan kişiler
Hareketsiz kişiler
Çok fazla alkol tüketenler
Çok yağlı ve çok tuzlu yiyecekler tüketenler
Sigara içen kişilerde
yüksek tansiyon görülme riski normalden daha fazladır.
Yüksek tansiyon ve kalp krizi ilişkisi
Tansiyon; kanın atardamarlarda (arterler) yarattığı basınçtır. Atardamarlardaki (arterlerki) basıncın normalden yüksek olması durumuna; yüksek tansiyon diğer adıyla hipertansiyon denir. Kalp krizi; kalbin çalışmasını sağlayan kalp kaslarına kan gitmemesi dolayısıyla bu kasların oksijensiz kalması demektir.
Kalp tüm vücuda kan pompalar fakat kendisinin de çalışması için kana ihtiyacı vardır. Bunun için kalbin çevresinde kalbi besleyen damarlar bulunur. Bu damarlara koroner arter adı verilir.
Koroner arterlerden biri kısmen ya da tamamen tıkanırsa (pıhtı ya da spazm nedenli) kalbe kan gitmez ve bu da kalp krizine neden olur.
Yüksek tansiyon (hipertansiyon) ve kalp krizine Neden Olur Mu?
Eğer yüksek tansiyonunuz varsa, aterosikleroz yani damar sertleşmesi oluşma riski normalden daha yüksektir. Kalbi besleyen koroner damarlarda damar sertliği (ateroskleroz) gözlenmesi durumuna “koroner arter hastalığı” denir.
Koroner arter hastalarında kalp krizi riski yüksektir. Sonuçta hipertansiyon koroner arter hastalığı riskini arttırdığı için kalp krizi geçirme riskini de artırır.
Hipertanisyon hastasında damar içinde plak oluşumu nedeniyle zamanla artan damarlar sertleşmesi kalbe daha az kan gitmesine ya da kan akışının tamamen durmasına yol açabilir. Bu da kalp krizine neden olabilir.
Hipertansiyonun tetiklediği damar sertleşmesi (ateroskleroz) diğer atar damarlarda da (arterlerde) görülebilir ve farklı komplikasyonlara neden olabilir. Hasar gören arterler (atar damarlar) vücudun diğer kısımlarına da yeterince oksijen taşıyamaz. Bu nedenle yüksek tansiyon (hipertansiyon) beyin ya da böbrek hasarına da neden olabilmektedir.
Sonuçta yüksek tansiyon (hipertansiyon) inme (felç) , kalp yetmezliği ve körlük riskini de dolaylı olarak arttırmaktadır.
Yüksek Tansiyon Tedavi Edilmezse Hangi Organlara Zarar Verir
Yüksek Tansiyonun Kalbe Verdiği Zararlar: Yüksek Tansiyon vücutta damar tıkanıklıklarına neden alır, kalp kasının kalınlaşmasına neden olabilir, yüksek kan basıncı kalpten çıkan ana damarın genişlemesine yol açabilir.
Yüksek Tansiyonun Göze Verdiği Zararlar: Hipertansiyon Gözümüzde yer alan küçük kılcal damarlarda kanamalara neden olup, kalıcı görme kaybına ve körlüğe neden olabilir.
Yüksek Tansiyonun Beynimize Verdiği Zararlar: Hipertansiyon Beynimizde yer alan küçük kılcal damarlarda ve beyinde kanamalara sebep olabilir. Yüksek tansiyon beyin damarlarında tıkanıklık yapabilir.
Yüksek Tansiyonun Böbreklerimize Verdiği Zararlar: Sürekli seyreden yüksek tansiyon değerleri vücutta böbrek yetersizliğine sebep olabilir. Böbreklerimizde sürekli seyreden kan basıncı yüksekliği böbreklerimizdeki kılcal damarların hasar görmesine neden olabilir. Böbreklerimizde kanı süzme görevini üstlenen kılcal damarlar olumsuz yönde etkilenebilir.
Yüksek tansiyon tedavisi, Hipertansiyon Tedavisi
Hipertansiyon ya da yüksek tansiyon oldukça tehlikelidir çünkü inme, kalp krizi, kalp yetmezliği ya da böbrek yetmezliğine neden olabilmektedir.
Yüksek tansiyon (hipertansiyon) tedavisinde hedef; zararlı olan yüksek basıncın düşürülmesi ve beyin, kalp, göz, böbrekler gibi önemli organların korunmasıdır.
Yapılan bilimsel çalışmalar; yüksek tansiyon (hipertansiyon) tedavisinin inme, kalp krizi ve kalp yetmezliği görülme oranını düşürdüğünü ortaya koymuştur. (Tedavi edilen hipertansiyon; inme görülme oranını yaklaşık %35-40 oranında, kalp krizi görülme oranını %20-25 oranında, kalp yetmezliği görülme oranını %50’den fazla oranda azaltmaktadır.)
Yüksek tansiyon hastalığının tedavisinde temel olarak iki ana yöntem vardır: Birinci yöntem İlaç tedavisi, ikinci yöntem ise yaşam tarzı değişikliğidir.
Yüksek Tansiyon hangi aşamada başlamış olursa olsun yaşam tarzı değişiklikleri olmazsa olmaz tedavi yöntemidir. Fazla kilolu hastalarda kilonun azaltılması yüksek tansiyonun tedavisinde çok olumlu sonuçların alınmasını sağlamaktadır. Ortalama olarak aşırı kiloya sahip tansiyon hastalarında verilen her 10 kilo tansiyon değerinin 1 puan aşağı düşmesini sağlamaktadır. Yüksek tansiyon tedavisinde yaşam tarzı değişikliklerinin başında diyet uygulanması önemli bir yer tutmaktadır. Tansiyon hastalarında beslenme alışkanlıklarının düzenlenmesi, diyet kalitesinin artırılması, hayvansal gıdaların azaltılması ve sebze/meyve tüketiminin özendirilmesi tansiyon tedavisinin temel yöntemlerden bir tanesidir. Tansiyon hastalarının beslenmesinde en önemli unsur tuz tüketiminin azaltılmasıdır. Düzenli egzersiz yapılması da kan basıncını düşürmede kayda değer düşüşler sağlanabilmektedir.
Tansiyon tedavisinde çok sayıda hipertansif ilaç sınıfı vardır. Bu ilaçların bir çoğu yan etkisi çok düşük olan ilaçlardır. Özellikle kalp-damar sistemiyle ilgili komplikasyonların azaltılması için çok başarılı ilaçlar doktor kontrolünde alınarak tansiyon tedavisinde olumlu sonuçlar alınabilmektedir.
Yüksek Tansiyon İle Mücadelede Yaşam tarzı değişiklikleri
Yüksek tansiyonun (hipertansiyonun) önlenmesi ve tedavi edilmesindeki kritik noktalardan biri sağlıklı yaşam tarzıdır. Günlük yaşamınızda yapacağınız değişiklikler ile tansiyonunuzun düşmesini sağlamak mümkün olabilmektedir:
- Fazla kilolarınız varsa, onlardan kurtulmak
- Sigara içiyorsanız, sigarayı bırakmak
- Sağlıklı beslenmek (bol meyve sebze, az yağlı az tuzlu yiyecekler..)
- Günde en fazla 6 gram tuz tüketmek
- Düzenli egzersiz yapmak (yürüyüş, yüzme, bisiklet)
- Aşırı alkol tüketiminden kaçınmak
- Yaşam tarzında yapılan bu değişiklikler
yüksek olan tansiyonun düşmesini sağlayabildiği gibi, yüksek tansiyon hastaları tarafından kullanılan tansiyon ilaçlarının da etkinliğini arttırabilmektedir.
Yüksek Tansiyon İçin İlaç tedavisi
Yüksek tansiyonun (hipertansiyonun tedavisinde) kullanılan birkaç ilaç sınıfı bulunmaktadır:
- ACE inhibitörleri Angiotensin-converting enzyme (ACE) inhibitörleri
- ARB’ler (Anjiyotensin reseptör II blokerleri)
- Diüretikler
- Beta blokerler
- Kalsiyum kanal blokerleri
Yüksek Tansiyon İlaçlarını Sürekli Kullanmak Bağımlılık Yapar Mı?
Yüksek tansiyon hastaları tarafından kullanılması için doktorların reçete ettiği tansiyon ilaçları bağımlılık yapmaz. Günümüzde reçete edilen tansiyon ilaçlarının yan etki potansiyeli düşüktür ve bu etkinin ortaya çıkışı hastaya göre değişmektedir. Yan etki ortaya çıktığında ilaç bırakılmamalı ve mutlaka doktora başvurulmalı. Tansiyon hastasına en büyük zararı kontrol altına alınmayan hipertansiyon verir.
Yüksek Tansiyonun Takip Edilmesi
Doktorlar yüksek tansiyon hastanın serum potasyum seviyesi (diüretikler bu seviyenin azalmasını sağlar) ve kreatinin seviyesini (böbrek fonksiyonlarının iyi olup olmadığını gösterir) yılda bir ya da iki defa kontrol etmektedir.
Hastada tansiyon ölçümleri hedeflenen değerlere ulaştığında, eğer farklı bir hastalık ya da durum söz konusu değilse hastaların doktorlarını her 3-6 ayda bir görmeleri tansiyon takibi açısından yeterli olabilmektedir.
Yüksek Tansiyon Ne zaman Ortaya Çıkar?
Yüksek tansiyon genellikle, 20 ile 50 yaş aralığında sık görülür. Çok genç yaşlarda kendini gösteren yüksek tansiyon değerleri bazı hormonal bozukluklara bağlı olarak gelişebilir. Özellikle de çok yüksek tansiyon değerleri ölçülüyorsa mutlaka altta yatan nedenler detaylı olarak hekim kontrolünde irdelenmeli. Yüksek tansiyon eğer bir süre boyunca kontrol edilmezse zaman içinde vücudumuzda bulunan tüm organ ve sistemlerde ciddi hasarlara sebep olacaktır. Bu sebeple 20 yaşından itibaren tansiyon değerleri düzenli olarak kontrol edilmeli. Diğer bir çok hastalıkta olduğu gibi yüksek tansiyon tedavisinde de erken tanı ve erken tedavi hayat ve organ kurtarıcıdır. Yüksek tansiyonun erken teşhis edilmesiyle, sağlıklı yaşam tarzına bir an önce geçiş yapılabilir, hipertansiyon daha rahat kontrol altına alınabilir.
Yüksek Tansiyon Nasıl Kontrol Altına Alınır?
Uzun yıllar boyunca size herhangi belirti vermeden seyreden yüksek tansiyon değerleri düzenli tedavi ve sağlıklı yaşam tarzıyla normal değerlere inerek kontrol altına alınabilmektedir. Ancak hastalar, kendini iyi hissedince ilaçları azaltmak ya da bırakmak, sarımsak ve limon suyuna güvenmek, dil altı ilaçlarla tansiyonu aniden düşürmeye çalışmak, aşırı miktarda ağrı kesici içmek gibi hatalara sıkça düşüyor.
Kaynaklar: https://www.florence.com.tr/hipertansiyon-teshis-tedavisi,https://www.bayindirhastanesi.com.tr/blog/hipertansiyonu-kontrol-altina-alabilirsiniz-309, https://www.birunihastanesi.com.tr/hipertansiyon/, https://www.acibadem.com.tr/Hayat/BilgiGalerisi/yuksek-tansiyon-hastalarinin-en-sik-sordugu-sorular,